Osnivač Fondacije „Arheološki park: Bosanska piramida Sunca” dr. Semir Osmanagić nam šalje izveštaj o naučnoj analizi kojom se potvrđuje starost prvog evropskog piramidalnog kompleksa u Visokom.
Piše: Dr. Semir Osmanagić
Otkrivene su najveće i potencijalno najstarije piramide na svijetu, najkvalitetniji drevni beton te jedna od najvećih podzemnih mreža tunelskih prolaza i prostorija s višetonskim keramičkim skulpturama. Egiptolozi, arheolozi, geofizičari i geolozi iz Egipta su istraživali u Visokom, kao i ugledni stručnjaci iz Rusije, Poljske, Njemačke, Srbije, Hrvatske, BiH i drugih zemalja. Analize uzoraka i radiokarbonska datiranja su obavile naučne i obrazovne institucije iz Francuske, Švedske, Italije, Poljske, BiH, Hrvatske…
Otkriće bosanskih piramida je izbacilo teritorij BiH na svjetsku arheološku mapu kao jednu od kolijevki civilizacija i time potvrdilo najnovije nalaze genetičara o starosti inteligentnog čovjeka na Balkanu.
ŠEST RADIOKARBONSKIH ANALIZA ODREDILO STAROST PODZEMNOG LABIRINTA “RAVNE” U VISOKOM
– Jedan podzemni labirint, tri laboratorije, četiri kulture na teritoriji središnje Bosne i Hercegovine i šest uzoraka
Neprofitna Fondacija „Arheološki park: Bosanska piramida Sunca” registrirana za arheološka istraživanja je 2005. otkrila da se ispod piramida u Visokom nalazi podzemna mreža tunela. Nekoliko stotina metara tunelskog pravca koji vodi ka Bosanskoj piramidi Sunca je očišćeno i podgrađeno za posjete desetine hiljada turista u periodu 2005-2009.
U podnožju zidova tunela su otkriveni organski materijali, a u bočnim prolazima stalaktiti i stalagniti čija se starost može odrediti radiokarbonskim ispitivanjima. Šest uzoraka je poslano u tri vodeće evropske laboratorije u Švedskoj, Njemačkoj i Poljskoj.
Mreža podzemnih tunela je napravljena u konglomeratnim slojevima koji su se taložili desetinama hiljada godina. U zidu konglomerata je 2007. pronadjen komad drveta dimenzija 35×18x12cm. Jednom uzorku je odredjena starost na Odjeljenju radioizotopa Instituta za fiziku Šleskog univerziteta u Gliwicama (Poljska). Načelnica odjeljenja dr. Anna Pazdur je potpisala Izvještaj u kome je procjenjena starost od 34.000 godina (+/- 1.500 godina). Drugi uzorak istog drveta je analiziran i na Laboratoriji Christian-Albrecht Univerziteta u Kielu i procjenjena je starost od 31.000 godina (+/- 510 godina).
Na taj način je odredjen početak procesa stvaranja konglomerata na više od 30.000 godina. Pošto su ispod konglomearata pronadjeni megalitni blokovi pješčara koji su doneseni u ovo područje logično je bilo zaključiti da prva kultura u ovom području datira iz paleolitskog perioda. To se u potpunosti poklapa s novim rezultatima antropološke genetike koji prvi imigracijski val Homo sapiensa prema balkanskom tlu smješta u period 35.000-40.000 godina u prošlost.
Slijedeća serija materijala koji je analiziran pronadjena je u bočnim prolazima. Riječ je o stalgnitima i stalaktitima. Oni su nastali u već postojećim tunelima. Naime, graditelji piramida su prokopali mrežu podzemnih tunela. Stotine hiljada tona konglomeratnog materijala (obli kamenčići i šljunak) su izbacili van. Taj materijal su upotrijebili za pravljenje betonskih blokova kojima su obložili Bosansku piramidu Sunca. Nakon nestanka graditelja tunela pojedine sekcije podzemnih prolaza su počele kolapsirati. U tim obrušenim dijelovima nastajali su stalaktiti i stalgniti.
Uzorak stalagnita, iz prvog bočnog prolaza na udaljenosti od 25 metara od ulaza, je procjenjene starosti od 5.080 godina (+/- 75 godina) u Institutu za fiziku Šleskog univerziteta u Gliwicama, dok je uzorak stalaktita pokazao starost od 3.560 godina (+/- 65 godina). Tako je odredjena minimalna starost tunela: vise od 5.000 godina! Stalagniti su se mogli stvarati samo u postojećim šupljinama, odnosno prolazima. Na ovaj način tunelski kompleks u Visokom daleko premašuje po starosti ostale kulture na tlu BiH iz prošlosti: i srednjevjekovnu Bosansku državu (900 godina), i antički Rim (2.000 godina), antičku Grčku (2.500 godina), Ilirska plemena (2.800 godina) i Butmirsku kulturu (4.600 godina).
Pronadjeni su i dokazi za postojanje treće kulture. Oni su zatvorili sve tunelske prolaze i ispunili ih rječnim šljunkovitim materijalom. Na svakoj raskrsnici su napravili zidove koji su sastavljeni od rječnih oblutaka. Čini se da su prethodno sistematski očistili tunelske prolaze i prostorije od alata, kostiju i ostalih arheoloških artifikata koji su pripadali graditeljima tunela.
U podnožju zidova tunela tim Fondacije je pronašao ostatke vatrišta. Dva uzorka organskog materijala su poslana na radiokarbonsku analizu u Švedsku i Poljsku. Laboratoriju za ispitivanje starosti Univerziteta u Upsali (The Angstrom Laboratory) utvrdila je da je organski uzorak pronadjen u avgustu 2009. star 3.091 godinu (+/- 111 godina).
Testiranja drugog uzorka pronadjenog u ljeto 2008. su obavljena AMS (Accelerator Mass Spectrometry) metodom na Institutu za fiziku Šleskog Univerziteta u Gliwicama. Tokom AMS datiranja istraživači putem spektometra broje sve C14 atome za razliku od klasičnih metoda koje broje samo C14 atome koji su u stanju raspada. Stoga je AMS metoda preciznija, ali i skuplja. Obavljeno istraživanje u ovom uglednom poljskom laboratoriju je pokazalo da je riječ o organskom materijalu starom 4.610 godina (+/- 35 godina).
Na ovaj način smo došli do zaključka da su podzemne tunele u Visokom povremeno posjećivali i pripadnici neolitske kulture u razdoblju izmedju 3.000-4.600 godina.
Prema tome šest radiokarbonskih datiranja potvrdjuju da su na teritoriji središnje Bosne i Hercegovine svog traga ostavile barem četiri kulture:
(1) Najstarija, paleolitska, kultura koja je prenosila megalitne blokove, starija od 32.000 godina;
(2) Graditelji piramida i tunelskog kompleksa, koji su stariji od 5.000 godina, a znatno mladji od 32.000 godina;
(3) Kultura koja je zatvarala tunelske prolaze, mladja od 5.000 godina;
(4) Povremeni korisnici ulaznog dijela tunelskog kompleksa u periodu 3.000-4.600 daleko u prošlost
Stručni tim Fondacije „Arheološki park: Bosanska piramida Sunca” vrlo pažljivo njeguje multidisciplinarnost i naučni pristup u projektu istraživanja Bosanske doline piramida. Tokom pet arheoloških sezona (2005-2009) u istraživanje su bili uključeni najugledniji svjetski naučni instituti, obrazovne institucije i pojedinci-istraživači.
S takvom praksom, Fondacija će nastaviti i ubuduće.
Tokom radova na čišćenju i podgrađivanju u prahistorijskom kompleksu podzemnih tunela „Ravne”, 24. augusta 2009. pronađen je materijal koji se izdvajao po boji, obliku i sastavu od konglomeratnog materijala. Na samoj ivici glavnog tunelskog prolaza, na dužini od 175 metara od ulaza u tunel, bilo je locirano crno-smeđe klupko, teško 200 grama. Pošto je tim Fondacije pretpostavio da je riječ o organskom materijalu on je spakiran za radiokarbonsku analizu.
Saradnik Fondacije, Senad Gazibegović, se ponudio da odnese uzorak u vodeću švedsku laboratoriju za ispitivanje starosti (The Angstrom Laboratory) na Univerzitetu u Upsali i da plati analizu čime je dao doprinos ovom projektu.
Nakon provedene procedure utvrđivanja starosti ugljikovom metodom rezultat je pokazao starost uzorka od 3.091 godinu +/- 111 godina.